Op zoek naar balans in de discussie over verantwoord vlees eten

Geen ja/nee-discussie over vlees, maar een gesprek op basis van feiten over de mate waarin consumenten die vlees willen eten, dit duurzaam kunnen doen. Is er een balans mogelijk tussen voedingswaarde en klimaatdruk, zodat vlees past in een gezond en duurzaam dieet. Hierover spraken de deelnemers aan het jaarlijkse Meat Café, dat de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) gisteren voor de derde keer organiseerde bij Dudok Studio in Den Haag.

De COV betreurt de polarisatie in het maatschappelijke debat over de gezondheid en duurzaamheid van de consumptie en productie van vlees. Daarom nodigde het een brede groep betrokkenen uit voor een open debat, op basis van wetenschappelijk gevalideerde argumenten, over de rol van vlees in een gezond en duurzaam dieet.

Zo’n 75 vertegenwoordigers vanuit de voedingsmiddelenindustrie, de vleessector, food service & retail, de landbouw, maatschappelijke organisaties, onderzoeksinstituten en beleidsmakers spraken tijdens het Meat Café over voedingswaarde en milieudruk van vlees, de beleving en het gedrag van de consument en manieren om door informatie en innovatie voedingswaarde en milieudruk van vlees meer in balans te brengen. Vier inleiders schetsten de context, alvorens de deelnemers via diverse prikkelende stellingen met elkaar in gesprek gingen.

Stephan Bakker, hoogleraar interne geneeskunde bij UMC Groningen, sprak over de voedingswaarde van vlees en plantaardige alternatieven. Hij stelt dat dierlijk weefsel specifieke voedingsstoffen zoals creatine en haem bevat, die gevormd zijn door enzymen die in planten ontbreken. Meestal heeft dit geen merkbare gevolgen, maar dat kan veranderen als de gezondheidstoestand van de betreffende persoon verslechtert, of als het orgaan dat bepaalde noodzakelijke enzymen produceert, minder goed functioneert. Vandaar de noodzaak om dierlijke eiwitten te consumeren, aldus Bakker.

Hans Blonk, directeur van Blonk Consultants, toont aan in hoeverre vlees kan passen in een duurzaam dieet. De CO2-emissie delen door het totale pakket nutriënten dat een consument nodig heeft, leert volgens Blonk dat rundvlees moeilijk in een duurzaam dieet is onder te brengen. Anderzijds komen bepaalde vleesvervangers ook niet goed uit de vergelijking. Milieuvriendelijker produceren en een kritische keuze van ingrediënten voor de benodigde voedingsstoffen, zijn randvoorwaarden voor een optimale balans tussen duurzaamheid en gezondheid.

Hilje van der Horst, Universitair Docent Consumption & Healthy Lifestyles aan de WUR, verklaarde het consumentengedrag vanuit de rol van vlees in de eetcultuur. De consument weet volgens haar te weinig van de gezondheidsaspecten van vlees en de impact van vlees op het milieu. Bovendien passen consumenten hun eetgewoonten maar zeer beperkt aan als gevolg van deze kennis. Het motiveren van consumenten om op een duurzamer en gezonder consumptiepatroon over te stappen zal bovendien slechts een deel van de bevolking bereiken. Andere consumenten gaan misschien juist meer vlees consumeren en tegenstellingen binnen de samenleving kunnen verharden. Wat wel werkt is geleidelijk bouwen aan breed draagvlak voor een voedselsysteem met meer plantaardig eiwit, en minder vlees maar ook een duurzamere productie van vlees.

Martijn Bouwknegt, research manager bij Vion, laat zien hoe Vion inspeelt op de vragen over duurzaam van de markt en de maatschappij. De consument heeft veel verschillende wensen ten aanzien van zijn voedsel. Dierenwelzijn, duurzaamheid, gezondheid en transparantie zijn van groot belang. De wetenschap laat zien dat er grote verschillen bestaan ten aanzien van duurzaamheid tussen en binnen vleessoorten. Hij benadrukt dat de Nederlandse dierhouderij wereldwijd voorloper is ten aanzien van duurzaamheid. Door een eigenschap als duurzaamheid zichtbaar te maken op voedsel, kan de consument een eigen en eerlijke afweging maken. De vleesketen kan volgens hem een prima rol vervullen om de consument een eerlijke keuze te laten maken voor hun voedsel door zelf transparant te zijn over bijvoorbeeld duurzaamheid en dierenwelzijn.

Na kritische ondervraging van de vier inleiders door de deskundige panelleden Annet Roodenburg (lector Voeding & Gezondheid bij HAS Hogeschool) en Karine Hoenderdos (diëtist bij Scriptum), kwamen de deelnemers aan het woord via een geanimeerd debat onder leiding van Gijs Weenink van de Debatacademie. Hierbij kwam een aantal prikkelende stellingen aan bod, zoals ‘vlees hoort thuis in de Schijf van Vijf’, ‘het is gemakkelijker om aan je dagelijkse voedingsstoffen te komen in een dieet met vlees dan in een dieet zonder vlees’ en ‘restaurants moeten verplicht op de menukaart de milieuvoetafdruk per gerecht aangeven’.

“Het COV is enorm blij met de grote opkomst en de constructieve gedachtewisseling over dit maatschappelijk belangrijke thema”, reageert COV-voorzitter Jos Goebbels. “Door met elkaar in een opbouwende sfeer op basis van feiten te praten, kom je verder in het beantwoorden van de vraag hoe consumenten op een verantwoorde wijze in hun voedingsbehoeften kunnen voorzien op een manier die het beste bij hen past. Het COV wil deze discussie blijven voeren, dus dit is voor herhaling vatbaar.”